In opdracht van de sectorcommissie Bos en Natuur heeft onderzoeksbureau de Beleidsonderzoekers een sectoranalyse uitgevoerd naar duurzame inzetbaarheid van werknemers in de sector bos en natuur. Het vakblad heeft hier aandacht aan besteed. Dit artikel geeft een samenvatting van de uitkomsten van het onderzoek: wat wordt al gedaan en welke initiatieven kunnen worden opgepakt om duurzame inzetbaarheid verder te vergroten?

Handelingsperspectieven voor duurzame inzetbaarheid in de Bos en Natuursector

Verdiepend vervolgonderzoek Duurzame inzetbaarheid

Achtergrond en aanleiding voor het onderzoek

Het werk in bos en natuur verandert. Dit geldt niet alleen voor de bosbouw, maar ook voor Natuurmonumenten en de Landschappen. Verandering van klimaat en weer brengen nieuwe uitdagingen met zich mee. De maatschappelijke milieudiscussie wordt breder en heftiger. Criminaliteit neemt toe, bezoekers hebben steeds vaker een ‘kort lontje’. Werken met vrijwilligers vraagt om andere competenties en een andere werkorganisatie. Nieuwe technologieën vragen om nieuwe kennis en vaardigheden. De vraag naar hout neemt af, wat invloed heeft op de werkgelegenheid in de bosbouw. Vergrijzing en arbeidsmarktkrapte komen daar nog eens bij. Waar subsidies in het spel zijn wordt commercieel werken steeds belangrijker. Het is voor de sector van essentieel belang rekening te houden met de effecten van deze ontwikkelingen. Niets doen is geen optie. Investeren in de werknemers en in de kwaliteit van de arbeid is cruciaal voor de continuïteit van de sector.

In het kader van de Maatwerkregeling Duurzame Inzetbaarheid en Eerder Uittreden (MDIEU) is er een analyse uitgevoerd naar de duurzame inzetbaarheid van werknemers in de sector en hoe het is gesteld met de kwaliteit van arbeid in de sector bos en natuur. Cao-partijen hebben behoefte aan vervolgonderzoek omdat er onvoldoende kennis aanwezig is over fysieke en psychische belasting van uitvoerende medewerkers in de branche. Specifiek is er weinig bekend over de duurzame inzetbaarheid van dit type medewerkers en de mogelijkheid tot bevordering daarvan bij de kleinere organisaties in de sector. Ook hebben cao-partijen behoefte aan inzicht in de factoren die positief bij kunnen dragen aan de duurzame inzetbaarheid van medewerkers met een fysiek of psychisch belastend beroep. Dit vraagt om een verdiepende analyse van de functies die belastend zijn en een overzicht van concrete handelingsperspectieven.

Doel- en vraagstelling van het onderzoek

Het doel van dit onderzoek is te komen tot concrete maatregelen en handelingsperspectieven voor de korte en middellange termijn. Deze maatregelen en handelingsperspectieven moeten zich nadrukkelijk richten op functies en beroepen met een fysiek of psychisch zware belasting. Bij de totstandkoming van het advies wordt er ook nadrukkelijk rekening gehouden met de kleinere bedrijven in de branche.

Op basis van het bovenstaande zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd.

1) Hoe vergroot je duurzame inzetbaarheid vanuit het perspectief van mentaal en fysiek zware beroepen in kleine organisaties (1 tot 25 werknemers)?

2) Hoe kunnen nieuwe technieken en technologieën ingezet worden om de duurzame inzetbaarheid bij fysiek zware beroepen in de sector te vergroten?

3) Hoe kunnen uitvoerende functies worden samengesteld, zodat monotone bewegingen worden gereduceerd en taakafwisseling wordt gestimuleerd

4) Hoe vergroot je de bereidheid voor een leven lang leren en hoe interesseer je praktisch (in het rapport staat lager geschoold) geschoolde werknemers voor het volgen van opleidingen?

5) Hoe kan een sector brede arbeidspool worden vormgegeven, waarbij vraag en aanbod van in te vullen functies en kandidaten samenkomen om zo mobiliteit binnen de sector te faciliteren.

De resultaten van dit onderzoek geven een beeld van concrete maatregelen die (kleine) werkgevers in de sector bos en natuur kunnen nemen om de duurzame inzetbaarheid van hun werknemers op korte en op middellange termijn te bevorderen  te nemen zijn op de korte en middellange termijn.